Điều dưỡng viên Việt Nam làm việc tại Tokyo. (Ảnh: Nikkei Asian Review)

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ngày 24/7 đã chỉ đạo nội các bắt đầu tiến hành dàn xếp để tiếp nhận nhiều hơn nữa lao động nước ngoài đến làm việc. Tokyo hy vọng công tác chuẩn bị sẽ được đẩy nhanh khi mục tiêu về số lượng điều dưỡng viên đã được xác định cụ thể. Bên cạnh Việt Nam, Nhật Bản cũng có kế hoạch tiếp nhận các lao động từ Indonesia, Campuchia và Lào.

Ngày 6/6/2017, Việt Nam và Nhật Bản đã ký kết bản ghi nhớ hợp tác về chế độ thực tập sinh kỹ năng (MOC). Đây là lần đầu tiên Chính phủ Nhật Bản ký Bản thỏa thuận với các nước đưa thực tập sinh đến quốc gia này.

Bản ghi nhớ MOC có hiệu lực từ ngày 1/11/2017. Việt Nam sẽ tiếp tục trao đổi với phía Nhật Bản để hợp tác đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực trình độ cao, tạo điều kiện cho các học sinh, sinh viên tốt nghiệp các trường cao đẳng, đại học sang Nhật Bản học tập và làm việc. Trong khuôn khổ MOC, Nhật Bản cũng đã tiếp nhận các lao động Việt Nam đến làm việc trong lĩnh vực điều dưỡng.

Các thực tập sinh có thể sử dụng tiếng Nhật giao tiếp ở một mức độ nhất định có thể được kéo dài thời gian cư trú lên 5 năm. Chính phủ Nhật Bản cũng sẽ xây dựng một chương trình mới cho phép những người đã hết hạn cư trú được ở lại thêm 5 năm nữa.

Tuy nhiên, cũng có không ít lao động buộc phải trở về nhà do kỹ năng giao tiếp tiếng Nhật chưa đạt yêu cầu sau một năm làm việc, gây tốn kém cả tiền bạc và thời gian cho chính bản thân họ.

Theo chương trình mới, Nhật Bản sẽ trợ cấp tài chính để người lao động tham gia các khóa học ngôn ngữ và làm việc với các công ty để đào tạo các điều dưỡng viên cách giúp đỡ người già duy trì sự tự lực của họ. Những lao động Việt Nam đi theo chương trình mới này sẽ được trả lương ngang bằng với lao động Nhật Bản.

Ban đầu, Chính phủ Nhật Bản sẽ tiếp nhận 3.000 lao động thông qua 12 công ty Nhật Bản được chỉ định với tư cách thực tập sinh kỹ năng. Chính phủ Việt Nam cũng sẽ cho phép 6 cơ quan cử lao động có tay nghề ra nước ngoài.

Các điều dưỡng, hộ lý nước ngoài đến Nhật Bản làm việc thông qua các thỏa thuận đối tác kinh tế. Tổng cộng có khoảng 3.500 điều dưỡng viên nước ngoài đến Nhật làm việc từ năm 2008 đến 2017.

Theo Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, năm 2015, ngành điều dưỡng nước này thiếu khoảng 40.000 lao động. Việc tiếp nhận thêm 10.000 lao động nữa sẽ chỉ thu hẹp khoảng trống này xuống mức hơn 30.000 lao động.

Trong tương lai, tình trạng thiếu hụt được dự kiến sẽ còn trầm trọng hơn, tăng vọt lên mức 790.000 lao động vào năm 2035. Các kế hoạch xây dựng nhà điều dưỡng của Chính phủ từ năm tài khóa 2015 đến năm tài khóa 2017 mới chỉ hoàn thành được 70%, với nguyên nhân chủ yếu là do thiếu nhân lực.

Trong bối cảnh cạnh tranh căng thẳng để có được nguồn lao động, Hàn Quốc cũng đã đặt ra hạn ngạch cho việc thu hút lao động nước ngoài. Mặc dù Nhật Bản đang tìm cách làm điều tương tự bằng việc đưa ra các mục tiêu về số lượng, song vẫn chưa rõ liệu nước này có thể gia tăng số lao động nước ngoài hay không, do một số đòi hỏi về cư trú, trong đó có trình độ ngôn ngữ